Willem Ouweneel

Wie kan de wereldgeschiedenis begrijpen zonder een blik achter de schermen? En hoe anders kan dat inzicht verkregen worden dan door de Godsopenbaring? Welk volk is de spil in het wereldgebeuren, als het niet Israël is? Zeven wereldrijken hebben achtereenvolgens Israël benauwd, van de eerste holocaust in Egypte tot de laatste, vreselijkste holocaust in Hitlers Derde Rijk. En er moet nog een achtste rijk komen, het imperium van Edom, van Rome, van de Antichrist. Achter al deze rijken gaan geestelijke machten schuil, die de wereldgeschiedenis beïnvloeden en die handlangers zijn van de laatste wereldmacht: de draak. Ook diens rijk zal nog eenmaal een grote verdrukking over het getergde Jakob brengen. Maar dan volgt het einde, dan komt de negende en laatste Koning: er komt geen tiende meer. Eenmaal zal Jakobs benauwdheid ten einde zijn. Prof.dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (Utrecht), de filosofie (VU Amsterdam) en de theologie (Bloemfontein). Hij is docent wijsbegeerte en cultuurgeschiedenis aan de Evangelische Hogeschool (Amersfoort) en hoogleraar wijsbegeerte en dogmatologie aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven.

Sinds jaar en dag is het voor de uitgevers van Uitgeverij Gideon een grote wens om een fundamentele bijdrage te leveren aan het verwoorden van een evangelische theologie. Een eerste aanzet daartoe was de oprichting van ons label Gideon Academic. Met het Beknopt Commentaar op het Nieuwe Testament zien we opnieuw een deel van onze wens in vervulling gaan. Prof. dr. Willem J. Ouweneel is de auteur. Zijn beknopte commentaar zal bestaan uit vier delen. Het grote voordeel van een beknopt commentaar is dat de lezer automatisch gericht wordt op de grote lijnen in de bijbelboeken, en in het Nieuwe Testament als geheel. Wil men meer op detailniveau naar de tekst kijken, dan doet de lezer er goed aan andere commentaren te raadplegen. Daarvoor worden in dit boek een aantal suggesties gedaan. Dit commentaar is gebaseerd op de Telosvertaling, maar uiteraard is dit boek evengoed te gebruiken naast andere bijbelvertalingen. In zijn Beknopt Commentaar volgt de auteur een helder patroon: eerst wordt, zo nodig, een schematische indeling van het bijbelboek gegeven, vervolgens wordt de uitleg gegeven in een eenvoudige, sterk puntsgewijze vorm. Deze aanpak biedt de lezer ook de prettige optie om het commentaar achter elkaar te lezen, als een uitgebreide parafrase van het betreffende bijbelboek. Dit tweede deel van de reeks handelt over de geschriften van Johannes (evangelie, brieven, Openbaring), Jakobus, Petrus en Judas. De volledige indeling van de reeks is als volgt: Deel 1 - De brieven van Paulus (reeds verschenen najaar 2020) Deel 2 - De geschriften van Johannes, Jakobus, Petrus en Judas (april 2021) Deel 3 - Lukas en Handelingen (najaar 2021) Deel 4 - Mattheüs, Markus en Hebreeën (voorjaar 2022)

Nee, zegt Ouweneel, die komt er niet, want die is er al. Dan moet je niet zozeer naar Nederland kijken (hoewel ook daar hoopvolle tekenen zijn), als wel naar vooral Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Wat we daar zien gebeuren, komt overeen met wat de Bijbel over de 'eindtijd' - de tijd vlak voor de wederkomst van Christus - vertelt. Dit inspirerende en praktische boekje geeft antwoorden op: _ Wat betekent opwekking voor ons persoonlijk? _ Hoe kunnen wij er zelf in betrokken worden?

Dit boek is het derde in een trilogie over drie zeer verschillende historische onderwerpen: in deel 1 honderd vrouwen, in deel 2 honderd componisten en in dit deel 3 honderd joodse en christelijke geestelijke leiders. Dit boek is een dubbelsnoer: het joodse en het christelijke snoer, al vroeg gescheiden en af en toe flink met elkaar in de knoop rakend, maar - zo is de verwachting van velen - als twee rivieren uiteindelijk weer in één bedding uitmondend, als de Messias verschijnt. Het boek concentreert zich op de voornaamste joodse en christelijke 'smaakmakers': de rabbi's, de denkers, de geleerden, de filosofen, de theologen. De meeste hoofdstukken gaan over een Jood en een niet-Jood, meestal contemporain. Ook dit keer zijn een aantal didactologische (deels ook genealogische) tabellen opgenomen. Het boek wil een bijdrage leveren, uitdrukkelijk vanuit christelijk standpunt, aan het 'gesprek' tussen Joden en christenen. Zo veel 'gesprek' is er nog altijd niet. Dat is ook geen wonder na eeuwen van vooral 'christelijk' geïnspireerd antisemitisme. Joden hadden en hebben geen boodschap aan christenen, en christenen tot voor kort ook niet aan Joden. Dat is in de laatste zestig jaar gelukkig aan het veranderen. Prof. dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (1970), de filosofie (1986) en de theologie (1993). Hij is hoogleraar geweest in de wetenschapsleer van de natuurwetenschappen, de filosofie en de systematische theologie. Zijn grote belangstelling voor Israël blijkt uit eerdere boeken: Israël en de Kerk (1991), Het Jobslijden van Israël (2000), Hoogtijden voor Hem (2001), 'Hoe lief heb ik uw wet' (2001), Israël en de Palestijnen (2002), Joden en christenen (2013, met rabbijn L.B. van de Kamp).

Dit boek behandelt op eigenzinnige wijze de geschiedenis van de polyfone muziek, en wel aan de hand van veertig portretten, van John Dunstaple tot Philip Glass, en zestig medaillons, van Johannes Ockeghem tot Jennifer Higdon (net als in een vorig boek van Ouweneel: Een snoer van vrouwen). Speciale aandacht wordt gegeven aan de manier waarop de componisten hun leerlingen en opvolgers beïnvloed hebben, en hoe op deze wijze hele leraar-leerling-'snoeren' zijn ontstaan. Honderden componisten worden in dit boek aan zulke 'snoeren' gehangen, elk met hun eigen talenten en eigenaardigheden. Mede door de zestig excursen (over thema's variërend van kerktoonsoorten en seculiere middeleeuwse muziek tot hedendaagse elektroakoestische muziek, niet-westerse en ? lmmuziek) wordt een compleet overzicht van de muziekgeschiedenis geboden.

Dit boek is het vervolg op 'De Negende Koning', dat over mannen en mannelijke goden handelde. Het vroeg daarmee als vanzelf om een vrouwelijk vervolg. De auteur geeft een fascinerende analyse van de rol van de Vrouwe en het vrouwelijke in de geschiedenis van jodendom en christendom. Aan de ene kant heeft de kerkgeschiedenis een schokkende onderdrukking van de vrouw te zien gegeven, waarvan het christendom zich in de twintigste eeuw enigszins begint te herstellen. Anderzijds is al vroeg in de kerkgeschiedenis de antieke Moedergodin de christelijke kerken binnengedrongen in de gedaante van Madonna. Deze gestalte begint in onze dagen al te versmelten met de 'grote hoer' uit het boek Openbaring. Dit boek beschrijft de cultuurhistorische en godsdienstfenomenologische achtergronden bij de discussie over de plaats van de vrouw in de kerk. De auteur begint bij de eerste koningin, Sophia (Vrouwe Wijsheid), en komt via Eva, Sion, de Oermoeder, de Madonna en Vrouwe Mysterion tot de zevende koningin, Vrouwe Ekklesia, de ware christelijke kerk. Zij is de eeuwige bruid en echtgenote van Hem, naar wie het vorige boek toewerkte: Christus, de negende Koning. Prof. dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (1970), de filosofie (1986) en de theologie (1993). Hij is hoogleraar systematische theologie aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven (B.) en voltooide zojuist zijn twaalfdelige dogmatische reeks. Hij spreekt en schrijft veel over wijsgerige, theologische en cultuurhistorische onderwerpen.

Twaalf namen van de stammen van Israël, twaalf poorten van de stad van God. Twaalf namen van de apostelen van het Lam, twaalf fundamenten van het nieuwe Jeruzalem. Zij had de glorie van God. Twaalf delen van de Evangelisch Dogmatische reeks, eindigend bij God Zelf. De schrijver voert ons in dit afsluitende deel naar de eigenlijke Godsleer, de theologia propria. En dat kan en wil hij uiteraard niet doen zonder de wijsgerige voorvragen (prolegomena), zowel intern als extern, te behandelen. Is daarmee de perfecte voltooiing bereikt? Zeker komen er in deze reeks geen nieuwe delen meer. Maar dat zegt uiteraard niet dat in deze twaalf delen een volmaakte samenvatting is gegeven van de Godsopenbaring. 'Zoals toneelspeler heimelijk maar één verlangen heeft: Hamlet te spelen, zo heb ik ernaar verlangd een verhandeling over God te schrijven - maar dit boek is het niet', zo schrijft J.I. Packer in het voorwoord van zijn klassiek geworden boek God leren kennen. In diezelfde geest past bij het einde van deze reeks een eerbetoon aan God alleen: soli Deo gloria!

Dit boek is het derde deel van Ouweneels metahistorische trilogie; het volgt op De negende koning en De zevende koningin. Wederom schetst de auteur de geschiedenis vanuit bijbels- profetische gezichtsveld. Het boek onderscheidt daarbij zes bijzondere keerpunten, 'kantelingen', die een bepaald patroon vormen. Het zijn de Neolithische Revolutie (ca. 3000 v.C.), de 'Spilperiode'(6e eeuw v.C.), de komst van Christus, de komst van Mohammed, de Wetenschappelijke Revolutie (gevolgd door de Industriële Revolutie) en ten slotte de Zesde Kanteling: de zeer ingrijpende postchristelijke, postindustriële, postwesterse, postmoderne omwenteling die wij vandaag meemaken. Prof. dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (1970), de filosofie (1986) en de theologie (1993). Hij is hoogleraar systematische theologie aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven (B.) en voltooide zojuist zijn twaalfdelige dogmatische reeks. Hij spreekt en schrijft veel over wijsgerige, theologische en cultuurhistorische onderwerpen.

Dit boek is een galerij van portretten, veertig schilderijen, met daarnaast zestig andere, kleinere portretjes ('medaillons'). De honderd schilderingen omvatten keizerinnen en koninginnen, hertoginnen en lagere edelvrouwen, herenboerinnen en schippersvrouwen, heiligen en hoeren, van zeer vroom tot zeer boosaardig, van verdorven edelvrouwen tot edele burgeressen. Vrouwen die er alleen voor anderen waren en vrouwen die alleen zichzelf dienden. Voor de meesten van die vrouwen hebben anderen de weg gekozen, maar velen van hen hebben (grotendeels) zelf hun weg kunnen kiezen. Sommigen hebben heel alledaagse, anderen hebben keuzes van wereldwijde betekenis gemaakt. Het waren heidinnen, jodinnen of moslima's, of zij waren ariaans, oosters-orthodox, rooms-katholiek, protestants. Sommigen eindigden op de pijnbank of op het schavot, sommigen in het klooster, anderen gewoon op hun sterfbed - in een paleis of een huisje. Sommigen werden vermoord, anderen pleegden zelfmoord. De uitgebeelde vrouwen staan allemaal in een genealogische én daarmee in een historische samenhang tot elkaar. De grondgedachte daarbij is de eenheid van de mensheid. Het hoofdsnoer begint in de grijze oudheid en gaat - via dochters of schoondochters - ononderbroken door tot in de tegenwoordige tijd. Anderen 'hangen' aan een zijsnoer. De echt wijd en zijd bekende vrouwen uit de galerij van veertig stammen bijna allemaal uit de Oudheid, de Middeleeuwen of de vroege Moderne Tijd. Daarnaast zijn er vijftien medaillons uit de achttiende tot en met de twintigste eeuw. Resultaat: een monument ter ere van de vrouw! Prof. dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (1970), de filosofie (1986) en de theologie (1993). Hij is hoogleraar geweest in de wetenschapsleer van de natuurwetenschappen, de filosofie en de systematische theologie. Geschiedenis, muziek en kerkarchitectuur - zaken die in dit boek een grote rol spelen - hebben altijd zijn belangstelling gehad.

Verbond. Doop. Koninkrijk. Wie in de Bijbel ook maar iets over deze thema's heeft gelezen, vermoedt dat ze veel met elkaar te maken hebben. Maar hoe? Denk je daar vanuit evangelisch perspectief anders over dan vanuit een gereformeerde visie? En wat dan precies, en waarom? Naast de Kerk van God blijken er nog twee belangrijke 'projecten' van God te zijn, die de totale heilsgeschiedenis omspannen: het verband van God en het koninkrijk van God. HOe de doop daarin een plaats krijgt, wordt in dit boek uiteengezet. In een volgend deel zullen de toekomstige aspecten van de heilsgeschiedenis aan de orde komen. In dit deel gaat het om het heden. Het wordt nu al duidelijk wat voor gevolgend dit straks gaat krijgen voor de leer van de laatste dingen.

Het vuur, de warmte en de wind van de Geest zijn in de voorbije eeuwen veel te weinig gevoeld in ons land. Het is bijzonder verblijdend dat in de laatste decennia daarin een grote verandering is gekomen.. Aan de andere kant is het goed een stap terug te doen: een stap die leidt tot kritische bezinning en grondige theologische refl ectie. Naast opbouwende, direct toegankelijke geschriften over de persoon en het werk van de Heilige Geest is er steviger kost nodig. Het is evenzeer van belang de bijbelse leer aangaande de Heilige Geest te verstaan en het kaf van het koren te scheiden. Is alle vuur en warmte wel echt afkomstig van de Heilige Geest? Is alles wat waait en bruist altijd van de Geest? Wie en wat is de Heilige Geest eigenlijk? Wat betekent Hij voor het werk van God in deze wereld, in kerken en gemeenten en in de persoonlijke levens van gelovigen? De bron voor de beantwoording van zulke vragen kan alleen de Heilige Schrift zijn, zoals de christelijke theologie door de eeuwen heen haar verstaan heeft en zoals ook wij haar vandaag proberen te verstaan.

Het Woord van God: de basis van het hele geloofsdenken van alle christenen? Nog niet zo heel lang geleden sprak dat vanzelf. Of je nu in de lijn van de roomskatholieke theologie zat, of dat je de koers van de Reformatie volgde. En in een evangelicale dogmatiek was dat niet anders. Zo vanzelfsprekend is dat nu niet meer. Oudere visies, zoals de 'mechanische' inspiratieleer, hebben hun gezag verloren. Het fundamentalisme, ongeveer een eeuw oud, is voorwerp geworden van hernieuwde bezinning, ook in de meer 'rechtzinnige' kringen. En met betrekking tot sommige als 'vrijzinnig' veroordeelde standpunten wordt nu openlijk de vraag gesteld of ze wel zo onzinnig waren. Nieuwere paradigma's zijn opgekomen in de theologie, en de aangescherpte vragen van de wetenschapstheorie brengen op allerlei fronten verschuiving. In dit elfde deel van de evangelisch-dogmatische reeks wordt een poging gedaan om hierin helderheid te scheppen en nieuwe standpunten te ontwikkelen.